Nawozy azotowe — bezcenne źródło N

Azot stanowi kluczowym składnik pokarmowy mający decydujący wpływ na wzrost, rozwoju i plonowanie roślin uprawnych. Wpływa nie tylko na ilość plonu, ale również na jego jakość. Przekłada się na wzrost efektywności ekonomicznej prowadzonej uprawy. Jednym z ważniejszych zabiegów agrotechnicznych jest nawożenie mineralne, ponieważ to nawozy azotowe są głównym źródłem N przyswajalnego dla upraw. Rośliny w trakcie sezonu wegetacyjnego pobierają azot z gleby. Jednak zasobność gleby w azot dostępny dla roślin jest zbyt mała do zaspokojenia potrzeb pokarmowych wysoko plonujących roślin uprawnych.

Rodzaje nawozów azotowych

Zewnętrznym źródłem azotu dla roślin uprawnych mogą być nawozy mineralne lub nawozy organiczne. Nawozy mineralne zwane potocznie nawozami sztucznymi powstają w trakcie energochłonnych procesów produkcyjnych np. Pulan, RSM, Yara NITROPROTECT. Natomiast nawozu organiczne ściśle związane są z prowadzeniem produkcji zwierzęcej. Do najpowszechniej stosowanych należy obornik i gnojowica.

Nawozy sztuczne azotowe można sklasyfikować również ze względu na ich formę użytkową — nawozy płynne oraz stałe (granulowane).

Jednym z kryteriów podziału nawozów azotowych jest forma, w której występuje azot. Wpływa ona w znaczny sposób na jego szybkość pobierania, dostępność dla roślin oraz i wpływ na procesy fizjologiczne w nich zachodzące.

W przypadku nawozów azotowych w praktyce rolniczej najpowszechniej wykorzystywane jest saletra amonowa, mocznik i roztwór saletrzano-mocznikowy (w tym RSM) oraz salerzak. 

Roztwór saletrzano — mocznikowy

Jest to jedyny płynny nawóz azotowy używany powszechnie w rolnictwie. Jest w postaci wodnego roztworu saletrzano-mocznikowego. W praktyce rolniczej aplikowany opryskiwaczem w formie grubokroplistego oprysku lub przy pomocy węży do rozlewania między rzędami rośliny uprawnej. Najbardziej znanym nawozem saletrzano-mocznikowym jest RSM — produkowany przez Grupę Azoty. W ofercie firmy Osadkowski dostępne jest jego kilka rodzajów RSM, różniących się zawartością azotu ogólnego- zawierający 28%N, 30%N, 32%N. Ze względu na dużą rolę siarki w rozwoju i wzroście roślin uprawnych, producent wzbogaca RSM o ten składnik pokarmowy, a nawóz nosi nazwę RSMS

Przed aplikacją roztwór saletrzano-mocznikowy o wyższych stężeniach tj., 30%N i 32%N należy rozcieńczyć wodą do objętości pozwalającej uzyskać zawartość azotu na poziomie 28%N. Nawóz w takiej koncentracji N rekomendowany jest do stosowania w roślinach uprawnych.

RSM cieszy się dużą popularnością. Wynika to głównie z faktu, że może być aplikowany z bardzo dużą wydajnością oraz zawiera trzy formy azotu. Forma amonowa, azotanowa i amidową różnią się dostępnością dla roślin. Nawóz łączy w sobie natychmiastowe i długotrwałe działanie, pozwala ta na ograniczenie strat azotu oraz utrzymanie jego wysokiej dostępności w glebie dla dynamicznie rozwijających się roślin uprawnych.

Saletrzak

Saletrzak jest nawozem azotowym o podobnym składzie jak saletra amonowa, ale charakteryzuje się niższą ogólną zwartością azotu, która wynosi 27%. Wynika z tego, że saletrzak zawiera w proporcji 1:1 azot w formie amonowej i saletrzanej. Formy azotu zawarte w nawozie różnią się dostępnością i szybkością pobierania oraz wpływem na rośliny uprawne. Forma saletrzana jest szybciej pobierana przez rośliny uprawne i działa na nie stymulująco, czego efektem jest dynamiczny przyrost biomasy roślin. Z kolei tempo pobierania formy amonowej jest mniejsze, co przekłada się na wolniejszą dynamikę wzrostu i rozwoju uprawy. Odpowiednie proporcje nawozu umożliwiają zachowanie prawidłowego wzrostu bez obaw o nadmierne przyrost części wegetatywnych.

Saletrzak obok azotu zawiera również inne składniki pokarmowe, takie jak wapń i magnez. Dlatego też może być ważnym źródłem tych makroskładników.

Saletra amonowa 

Nawóz azotowy zawierający azot w formie saletrzanej i amonowanej w podobnych proporcjach, czyli o składzie podobnym do saletrzaka. Saletra ma jednak wyższą ogólną zwartość azotu, która w zależności od produktu wynosi od 32 do 34,4%N. Połączenie formy amonowej i saletrzanej, korzystnie wpływa na wzrost i rozwój rośliny uprawnej oraz zapewnia właściwe odżywienie upraw azotem. 

Dlatego też saletra amonowa jest nawozem azotowym bardzo często wykorzystywanym w pierwszej dawce, aplikowanej po spoczynku zimowym. Forma saletrzana szybko odżywia roślinę uprawną i stymuluję ją do wzrostu, natomiast wolniej pobierana forma amonowa zapobiega nadmiernej rozbudowanie biomasy wegetatywnej. 

Mocznik

Jest to nawóz azotowy o największej zawartości azotu, która wynosi 46% N, co ważne do aplikacji doglebowej może być stosowany tylko mocznik z inhibitorem ureazy. Spowalnia on proces przemian azotu z form niedostępnych dla roślin w formy łatwo przyswajalne. Celem takiego zabiegu jest ograniczenie strat N.

Azot z mocznika nie jest dostępny dla roślin bezpośrednio po aplikacji. Zanim zostanie pobrany przez rośliny uprawne forma amidowa na drodze procesów biochemicznych zachodzących w glebie zostaje przekształcona w azot amonowy i azotanowy. To właśnie te formy N pobierane są przez system korzeniowy z gleby